قصد دولت اداره پادگاني نيست

شرق: محمدباقر نوبخت، سخنگوي دولت و رئيس سازمان برنامه و بودجه، روز گذشته در جمع خبرنگاران حاضر شد و به سؤال‌های آنها درباره وضعيت ارز پاسخ داد. نوبخت در اين جلسه ابتدا گزارشي درباره بودجه سال 96 ارائه کرد، اما بيشتر وقت خود را به توضيح وضعيت بازار ارز اختصاص داد و به سؤال‌های خبرنگاران نيز در‌اين‌باره پاسخ گفت. او برآيند اقتصاد ايران را به روايت صندوق بين‌المللي پول مثبت ارزيابي کرد و گفت دولت قصد اداره پادگاني اقتصاد را ندارد، اما در همه‌جاي دنيا وقتي اقتصاد به مشکل برمي‌خورد دولت وظيفه دارد براي حمايت از حقوق عامه مردم دخالت مثبت کند تا وضعيت سروسامان بيابد. او همچنين وعده داد ديگر نوسانات ارز رخ نخواهد داد و اين را هم گفت که نظر دولت درباره دلار را بايد فقط از او به‌عنوان سخنگوي دولت بشنويم و نظر مشاوران رئيس‌جمهور يا هر مقام ديگري درباره اين موضوع صرفا نظر شخصي آنهاست.  ارز مهم است اما همه اقتصاد نيست محمدباقر نوبخت درباره تبعات اجتماعي افزايش قيمت ارز گفت: مردم بدانند که بازار ارز مهم است و روي بسياري از بخش‌هاي ديگر اقتصاد اثر مي‌گذارد، اما تمام اقتصاد، ارز نيست. بر‌اساس آمارهاي صندوق بين‌المللي پول، وضعيت اقتصاد ايران روبه‌بهبود است و اين روند ادامه خواهد داشت، پس بازار ارز را با ساير بازارها و وضعيت کل اقتصادمان يکي نکنيم. درست است که تا رسيدن به نقطه مطلوب فاصله داريم، اما راهي که در پيش گرفته‌ايم درست است و آمارها هم حکايت از بهبود وضعيت دارند.نوبخت سپس به توضيح دلايل افزايش قيمت ارز پرداخت و گفت: بازار ارز مثل همه بازارها از دو قسمت عرضه و تقاضا تشکيل مي‌شود. عرضه ما از دو محل درآمد نفتي که حدود٥٠ ميليارد دلار است و صادرات غيرنفتي که حدود ٤٧ ميليارد دلار است تشکيل مي‌شود که در مجموع به بيش از ٩٠ ميليارد دلار مي‌رسد. در مقابل دو تقاضاي واردات کالا و واردات خدمات را داريم. جمع تقاضاي ارز داخلي به مرز٨٠ ميليارد دلار مي‌رسد که بانک مرکزي کاملا در اختيار دارد. با توجه به اينکه عمدتا تراز بازرگاني ما مثبت است، اغلب دچار نوسان ارزي نمي‌شويم و اين نوسانات در مواردي در برخي فصول ايجاد مي‌شود که قابل کنترل است. اما در نيمه دوم سال قبل اتفاق ديگري افتاد و تقاضاي بيشتري به بازار آمد که بخشي به همان استدلال قبل يعني تقاضاي فصلي اختصاص داشت، اما رخداد ديگر به غير از واردات بيشتري که براي خودرو انجام شد اين بود که عده‌اي وارد بازار ارز شدند که نه براي واردات کالا ارز لازم داشتند و نه براي خدمات. اين افراد براي جابه‌جايي ريال با دلار آمدند تا ارزش پولشان حفظ شود.  ارائه دلار 4200 توماني يکي، دو روز زمان مي‌برد نوبخت همچنين در پاسخ به سؤال خبرنگار «شرق» درباره علت عرضه‌نشدن دلار چهارهزارو 200 توماني در روز سه‌شنبه و سرگرداني مردم در مقابل صرافي‌ها گفت: رئيس بانک مرکزي شب گذشته تا ديروقت در جلسه با ما بود و صبح هم به اصرار نمايندگان به مجلس رفت و شايد اگر نمايندگان کمي تحمل مي‌کردند رئيس بانک مرکزي فرصت مي‌کرد که ارائه دلار چهارهزارو 200 توماني زودتر انجام شود، اما در نهايت تا اين ارز به شکل مناسبي در بازار عرضه شود، يکي، دو روز زمان لازم است.  برخي کشورهاي همسايه به سرمايه‌داران، خانه با سوئيچ بنز پيشنهاد مي‌کنند نوبخت درباره راه‌حل حفظ سرمايه مردم بدون حضور در بازار ارز گفت: براي اينکه اين مشکل رفع شود، بانک مرکزي سياست‌هاي جديدي را اعلام کرد و گواهي سپرده ريالي با نرخ ۲۰ درصد منتشر شد. همچنين اوراق سپرده ارزمحور نيز در دستور کار دولت قرار گرفت تا قدرت خريد مردم در آينده محفوظ بماند؛ اما کم‌کم بنا به هر دليلي که در اقتصاد ايران وجود داشت، با توجه به مباحث داخلي و خارجي، عده‌اي تصور کردند که لازم است ارز را به‌صورت سرمايه از کشور خارج کنند، به‌همين‌‌دلیل اطلاعاتي که از خروج سرمايه داده شده، اگرچه قطعي نيست، ولي نشان مي‌دهد که بخشي از دارايي‌هاي ايران به‌صورت سرمايه ارزي خارج مي‌شود. عده‌اي تصور کردند که در يک کشور ديگر، يک واحد آپارتمان بگيرند و سوئيچ بنز هم در کنار آن تحويل بگيرند؛ بنابراين ارز را از کشور خارج کردند. در گذشته همسايگان جنوبي ما چنين پيشنهادهايي به سرمايه‌داران مي‌دادند و امروز همسايگان شمالي ما هم ياد گرفته‌‌اند، اما سرنوشت کساني که گول چنين وعده‌هايي را خوردند هم معلوم است. نوبخت در پاسخ به اين پرسش که چه ميزان ارز از اين طريق از کشور خارج شده، گفت: ما نمي‌توانيم رقم فرار سرمايه را اعلام کنيم، چراکه بايد محاسبات دقيقي از آن صورت گيرد و البته تفکيک اين ارقام را براي خروج سرمايه، ميزان واردات و تقاضاي واردات خدمات را از مراجع رسمي درخواست کرده‌ايم. اين پاسخ نوبخت در شرايطي بود که هم‌زمان در دو رقم 19 ميليارد دلار کاهش سرمايه از قول محمد قاسمي، معاون پژوهش اقتصادي مرکز پژوهش‌هاي مجلس و رقم 30 ميليارد دلار خروج يا عدم بازگشت ارز به کشور نيز توسط محمدرضا پورابراهيمي، رئيس کميسيون اقتصادي مجلس، در صحن مجلس اعلام شد. نوبخت تقاضاي دلار براي حفظ ارزش پول را غيرواقعي و تأمينش را غيرممکن دانست و گفت: در بازار به غير از تقاضاي واردات، تقاضاي غيرواقعي داريم که به هر طريقي از سوي برخي افراد وجود دارد و ما اجازه نمي‌دهيم وقتي که هجوم غيرمتعارفي براي خريد دلار وجود دارد منابع ارزي را در اختيار قرار دهيم. نوبخت دراين‌باره گفت: اگر قرار باشد همه مردم سرمايه‌شان را به دلار تبديل کنند، حتي خزانه بانک مرکزي آمريکا هم توانايي تأمين آن را نخواهد داشت.  اگر دخالت نمي‌کرديم قيمت‌ها بالاتر مي‌رفت نوبخت در پاسخ به خبرنگاري که پرسيد درحالي‌که روز قبل بين صرافي‌ها دلار چهارهزارو 900 توماني توزيع شده، تعيين رقم چهارهزارو 200 تومان براي دلار چه معني‌ای دارد، گفت: بعد از اينکه بانک مرکزي در اواخر سال گذشته برخي سياست‌ها از جمله انتشار اوراق ۲۰ درصد يا پيش‌فروش سکه را براي کنترل بازار اجرا کرد و ثبات نسبي برقرار شد، در نهايت بعد از تعطيلات نوروز مشخص شد که اين سياست‌ها به دلايلي بايد اصلاح شوند و ديگر از کارايي لازم برخوردار نيستند. مباني محاسباتي متعددي در جلسات ستادي براي نرخ ارز مطرح شد و نرخ‌هايي مانند سه‌هزارو 900 تومان، چهارهزارو 500 و چهارهزارو 600 تومان نيز اعلام شد، اما نرخي که در نهايت توانست اعضاي حاضر در جلسه را قانع کند و مي‌تواند در آينده هم کاهش داشته باشد چهارهزارو 200 تومان است. براين‌اساس در شرايطي که بازار آشفته و قيمت‌ها در حال بالارفتن بود، نمي‌توانستيم بيش از اين صبر کنيم. اگر ديشب تصميم خود را براي دلار اعلام نمي‌کرديم، شايد امروز قيمت‌ها بالاتر از اين بود و در نهايت مجبور مي‌شديم سياست‌هاي ديگري را اجرا کنيم. او در پاسخ به اين سؤال که آيا قيمت چهارهزارو 200 تومان براي دلار ثابت خواهد ماند يا نه، گفت: اين نرخ قابليت تغيير دارد، چراکه نظام ارزي شناور مديريت شده است و بر اساس بازار حرکت خواهد کرد و حتي مي‌توان آن را رها کرد و جريان بازار آن را مشخص کند، اما اطمينان مي‌دهم که ديگر شوک و نوسان ارزي نداريم.  بانک‌ها حق ندارند جاي دلار، ريال بدهند نوبخت در پاسخ به سؤال يکي از خبرنگاران درباره ممنوعيت نگهداري بيش از 10 هزار يورو در منزل و اينکه چرا مردم بايد ارز خود را به بانک‌ها بسپارند وقتي که در هنگام برداشت به آنها ريال به نرخ ارز دولتي داده مي‌شود، گفت: اين انتقاد بسيار درستي است، زيرا در گذشته تجربه تلخي دراين‌باره وجود داشت. افرادي براي فرزندانشان که در خارج تحصيل مي‌کردند سپرده ارزي مي‌گذاشتند و بعد وقتي مي‌خواستند اين ارز را براي آنها بفرستند گفته مي‌شد که ريال بگيريد که نصف ارزش آن سپرده را هم نداشت و يقينا اين روش اگرچه به نفع بانک‌هاست، ولي منصفانه و عقلاني نيست و نبايد اجرائي شود.  ترکان در جلسات ما حضور ندارد نوبخت همچنين در پاسخ به سؤالي درباره استقبال اکبر ترکان و مسعود نيلي، مشاوران رئيس‌جمهور، از افزايش قيمت ارز گفت: بنده سخنگوي دولت هستم و نظر دولت درباره ارز را بايد از من بپرسيد. آقاي ترکان در جلسات اقتصادي ما که هفته‌اي دوبار برگزار مي‌شود شرکت ندارند و آقاي نيلي نيز که در جلسات شرکت مي‌کنند با اين سياست جديد ما موافق هستند و دولت هزينه سنگيني براي حفظ ارزش پول ملي و کاهش قيمت دلار پرداخت کرده و قطعا موافق افزايش قيمت دلار نيست.